پیامدهای مخرب بلایای طبیعی بر جان و مال و روحیه افراد، صرف‌نظر از این که قربانی آن باشند یا نه، بر کسی پوشیده نیست. بنا بر گزارش ریلایف وب»، پس از بنگلادش و اندونزی، رتبه سوم جهان را از نظر خطر بلایای طبیعی و ژئوفیزیک دارد. اما خبر خوب این که سیستم های ارتباطی می‌توانند نقش بزرگی در هشداردهی برای نجات افراد در معرض این خطرات، داشته باشند. هشداردهی به موقع، یک عنصر کلیدی برای جلوگیری از پیشروی یک فاجعه انسانی است که می-تواند زندگی افراد بسیاری را نجات دهد. به عنوان مثال، اخیرا با رشد تکنولوژی، سیستم‌های هشدار و تشخیص زله‌ای اختراع شدند که می‌توانند در ثانیه‌هایی پیش از وقوع زله هشدار دهند، شاید در نگاه نخست اطلاع رسانی در رابطه با بروز زله تنها چند ثانیه قبل از آن، فایده چندانی نداشته باشد. اما تجربیات پیشین کشورهای پیشرفته‌ای همچون ژاپن نشان داده است که در بیشتر زله‌های رخ داده اطلاع-رسانی در رابطه با زله حتی چند ثانیه قبل از وقوع آن توانسته تا میزان زیادی از تلفات جانی و مالی احتمالی ممانعت به عمل آورد. همچنین امدادگران قادر خواهند بود تا از این طریق، اطلاعات صحیحی از حادثه پیش رو را در اختیار افراد قرار دهند و از آن در نجات افراد درگیر، فراخوانی تجهیزات امداد و نجات، بررسی وضعیت آسیب‌دیدگان و شرایط جغرافیایی و نیز تایید سلامت افراد برای خانواده‌های آن‌ها استفاده کنند. حتی به‌وسیله این سیستم‌های ارتباطی، می‌توان دوستان و بستگان یک فرد را نسبت به وضعیت قربانیان احتمالی حوادثی از این دست، آگاه کرد.
برای مثال در گذشته در کشور ژاپن که با حجم عظیمی از بلایای طبیعی مانند زله، سونامی و غیره روبرو است، از هشدارهای تلویزیونی و رادیویی برای آگاهی رسانی به مردم استفاده می‌شد، اما این هشدارها، تنها برای اطلاع رسانی به عموم مردمی که در حال استفاده از آن هستند، به کار می آید و نه تک‌تک افراد، بنابراین امروزه این سیستم سنتی، جای خود را به سیستم مدرن‌تری به نام سیستم‌ارسال پیام صوتی» داده است، به این صورت که پیش از وقوع حادثه با تلفن همراه بسیاری از قربانیان احتمالی تماس های خودکار گرفته میشود و با ارائه اطلاعاتی همچون بٌعد مسافت، شدت، نحوه تخلیه مکان و نام پناهگاه های موجود آگاهی داده شده و به این ترتیب، شمار نجات یافتگان به نحو چشم‌گیری افزایش می‌یابد.
با توجه به این که مهم ترین نیاز افراد در هنگام رویارویی با چنین حوادثی، اطلاع از وضعیت نزدیکان و اطمینان یافتن از سلامت آنان می باشد، به نظر می‌رسد سیستم پیام‌های صوتی، همچنان بهترین گزینه ممکن برای پاسخگویی بهینه به این نیاز افراد، می‌باشند.
در هنگام بحران و بروز بلایای طبیعی، اکثریت افراد ترجیح می دهند تا از پیام صوتی استفاده کنند
سیستم های هشداردهنده و اطلاع رسان بلایای طبیعی
برای نخستین بار، آژانس هواشناسی ژاپن در ماه مارس سال ۲۰۰۸، به تلفن‌های همراه آن دسته از مخاطبانی که در مناطق اطراف وقوع زله قرار داشتند، پیام صوتی مبنی بر باز بودن مسیرهای رفت و آمد ارسال کرد. این پیام صوتی، با یک صدای زنگ اختصاصی، لرزش و نمایش متنی بر روی صفحه نمایشگر تلفن همراه مخاطبان، همراه بود. همچنین با کمک این سیستم، اطلاع‌رسانی سریع و به موقع به مراکز حساس و مهمی چون مراکز توزیع آب و برق و نیروگاه‌های گازی؛ خطوط راه آهن ، بیمارستان ها و غیره صورت گرفت. پس از ارائه این طرح، سایر کشورهای مستعد زله، سونامی و دیگر بلایای طبیعی نیز درصدد برآمدند تا به منظور کاهش خسارات ناشی از این حوادث، طرح هایی مشابه را پیاده سازی کنند.
همچنین پس از وقوع یک حادثه، سرویس ارسال پیام صوتی فعال میشود و فرد می‌تواند صدای خود را ضبط کرده و به گوش نزدیکانش برساند. این سرویس پیام رسانی فردی نیز، از چهارم ژوئن 2012 در ژاپن به کار گرفته میشود. این سرویس اطلاع رسانی صوتی، علاوه بر این که می‌تواند پناهگاه‌های امن را به شهروندان اعلام کند در پیش‌بینی وضعیت، اثربخشی اقدامات و نیز حفظ آرامش عمومی و ارتقاء روحیه افراد نیز کمک کننده است.
با توجه به موارد گفته شده، جای تردید نیست که سیستم‌های ارتباطی مدرن می‌توانند نقش بسیار مهمی را در ارائه هشدارهای لازم و پیشگیری از یک فاجعه بزرگ ایفا کنند و یک عامل تعیین‌کننده و سرنوشت‌ساز در مدیریت موثر بحران ناشی از بلایای طبیعی و نیز کاهش تلفات جانی شهروندان باشند.
این روزها پس از گذشت ۲۲ سال از ورود اولین تلفن همراه به ایران استفاده از آن بسیار فراگیر شده است، براساس آمارهای منتشر شده توسط وزارت ارتباطات بیش از ۹۲ درصد مردم کشور تلفن همراه دارند. بنابراین ایران نیز مانند سایر کشورها با دارا بودن زیرساخت مخابراتی موردنیاز قادر است تا به هنگام مواجهه با بلایای طبیعی به منظور هشدار و اطلاع رسانی به مردم از پیام صوتی که یکی از سریع ترین و کارآمدترین روش های اطلاع رسانی عمومی است بهره گیرد.
لذا به نظر می‌رسد دولت‌مردان باید به دو حوزه مهم و تاثیرگذار؛ توجه ویژه‌ای مبذول دارند و آن را در دستور کار خود، قراردهند:
- استفاده از سیستم‌های اطلاع‌رسانی به‌هنگام و موثر به عموم افراد (برای اطلاع از وضعیت آسیب دیدگان، قربانیان، بستگان، دوستان و آشنایان)
- ایجاد سیستم‌هایی جهت ارائه راهنمایی برای کمک به افراد درگیر در منطقه بحرانی (برای نشان دادن مسیرهای منتهی به پناهگاه های امن، روند تخلیه خانه‌ها و …).
اگرچه که به منظور استفاده کاراتر از سیستم پیام صوتی در هنگام مواجهه با یک بحران نیاز است تا تغییراتی در زیرساخت سیستم‌های امدادرسانی صورت گیرد، با این وجود، کشور در حال حاضر نیز از ظرفیت مناسبی در سیستم ارسال پیام صوتی برخوردار است و این سرویس در حال حاضر به شیوه‌ای پویا در حال اجرا و پیاده سازیست و سال‌ها توانمندی خود را در برقراری ارتباطات موثر با مخاطب، اثبات نموده و می‌تواند یک راه‌حل آسان، کم هزینه و فوری برای رسیدن به این منظور باشند.
در پایان یادآوری میشود که همیشه نیاز نیست راه‌حل‌ها را در جایی بیرون از خود، جست‌و‌جو کرد، گاهی ظرفیت لازم در درون ما وجود دارد، فقط کافی است تصمیمی جدی بگیریم، به قول حضرت حافظ: سال‌ها دل طلب جام جم از ما می‌کرد آن‌چه خود داشت ز بیگانه تمنا می‌کرد».